Ghi điện cơ là phương pháp được các bác sĩ sử dụng để nghiên cứu phản ứng điện của thần kinh, cơ, đồng thời từ đó đánh giá được sự mất phân bố thần kinh của cơ. Phương pháp ghi điện cơ, ngoài mang chức năng thăm dò, nó còn có thể giúp đo cảm giác và tốc độ dẫn truyền vận động, đặc biệt là chức năng chẩn đoán điện ở ngoại biên.
1. Thế nào là ghi điện cơ?
Đây là kỹ thuật dùng phổ biến trong thăm khám và chẩn đoán bệnh, nó có chức năng ghi điện cơ và đo tốc độ dẫn truyền thần kinh. Phương pháp ghi điện cơ được sử dụng để nghiên cứu về phản ứng điện của thần kinh và cơ, đồng thời đánh giá được sự mất phân bố thần kinh của cơ. Nói cách khác, sự co cơ sẽ xảy ra khi các tế bào thần kinh có sự vận động dẫn truyền các tín hiệu điện, lúc này bản ghi điện cơ sẽ làm nhiệm vụ ghi lại các tín hiệu đó dưới dạng biểu đồ, giá trị số hoặc âm thanh để bác sĩ chuyên khoa đọc được.
Khi tiến hành đo điện cơ, bác sĩ sẽ dùng các thiết bị điện cực để dẫn truyền và phát hiện các tín hiệu điện. Đồng thời, các hoạt động của cơ bắp sẽ được ghi lại bởi các điện cực kim châm được châm trực tiếp vào nó. Kết quả thu được có thể giúp bác sĩ phát hiện những bất thường của thần kinh và cơ.
Phương pháp đo điện cơ còn là sử dụng gắn các điện cực lên da để đo tốc độ và khoảng cách dẫn truyền tín hiệu giữa hai hay nhiều điểm.
2. Những lợi ích phương pháp đo điện cơ mang lại
* Đánh giá chức năng của các dây thần kinh, rễ thần kinh ngoại vi, các cơ và khớp thần kinh - cơ. Kết quả của đo điện cơ giúp bác sĩ chẩn đoán và xác định tình hình bệnh. Giúp bác sĩ phân biệt bản chất của các tổn thương là tổn thương phối hợp hay tổn thương sợi trục, tế bào thần kinh vận động, … từ đó tiên lượng bệnh, xác định nguyên nhân gây bệnh để có phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả.
* Giúp chẩn đoán tình trạng bệnh của những người có biểu hiện rối loạn thần kinh và cơ:
- Đau cơ hoặc vọp bẻ
- Đau tứ chi
- Có cảm giác da bị châm chích.
- Cảm giác tê cứng
- Yếu cơ.
* Từ kết quả của phương pháp điện cơ giúp bác sĩ xác định hoặc loại trừ các bệnh như:
- Rối loạn thần kinh ngoại biên
- Các bệnh lý về cơ nhưloạn dưỡng cơ, viêm đa cơ
- Các rối loạn gây ảnh hưởng tới tế bào thần kinh vận động của não hoặc tủy sống
- Bệnh rễ thần kinh rối loạn và thoát vị đĩa đệm.
3. Những nguyên tắc cần tuân thủ khi tiến hành đo điện cơ
Tuân thủ các nguyên tắc khi đo điện sẽ cho kết quả chính xác.
Một số trường hợp sẽ được bác sĩ chỉ định đo điện cơ như:
- Cần định khu các tổn thương do chèn ép thần kinh hoặc thần kinh cục bộ; bệnh đơn dây thần kinh, bệnh rễ thần kinh, viêm dây thần kinh, bệnh lý đám rối thần kinh; bệnh tế bào thần kinh vận động
- Cần chẩn đoán khi thần kinh làm tổn thương cơ; các bệnh liên quan đến cơ…
- Cần khẳng định nghi ngờ về bệnh lý thần kinh ngoại biên
- Chẩn đoán và tiên lượng khi chấn thương làm tổn thương dây thần kinh …
4. Quy trình đo điện cơ
Khi thực hiện phương pháp đo điện cơ, các bác sĩ giải thích rõ cho bệnh nhân về các bước tiến hành, đồng thờingười bệnh cần phải vệ sinh tay chân thật sạch sẽ . Đối vơi trẻ em, cần chuẩn bị tâm lý trước cho trẻ, để trẻ sẽ phối hợp trong quá trình thực hiện đo.
Quy trình đo tốc độ dẫn truyền của dây thần kinh và ghi điện cơ đồ sẽ diễn ra như sau:
Dùng điện cực kim để ghi điện cơ đồ
- Bước 1: Người bệnh cần nằm ở tư thế giãn cơ.
- Bước 2: Nhân viên y tế sẽ dùng điện cực kimđể sát trùng vùng da cần khảo sát.
- Bước 3: Cắm điện cực kim vào cơ xuyên qua da, sau đó kim được đâm từng nấc một để khảo sát các hoạt động điện. Khi cơ bắp ở trạng thái thư giãn hoàn toàn, kim sẽ được để nằm im để tìm các hoạt động điện tự phát của cơ (nếu có).
Ở thời điểm này, người bệnh sẽ được bác sĩ hướng dẫn co cơ nhẹ nhàng để các đơn vị vận động phát xung rời rạc, nhằm khảo sát hình ảnh của từng điện thế đơn vị vận động. Sau đó người bệnh sẽ được hướng dẫn co cơ mạnh dần để khảo sát hiện tượng kết tập của các đơn vị vận động. Khi người bệnh co cơ tối đa là lúc để bác sĩ xem hình ảnh giao thoa của các đơn vị vận động.
* Đo tốc độ dẫn truyền của cảm giác và dây thần kinh vận động
- Bước 1: Điện cực bề mặt được đặt tại vị trí có dây thần kinh thăm dò chi phối khối cơ.
- Bước 2: Các điểm dọc theo đường đi của dây thần kinh sẽ được kích thích.
- Bước 3: Tính tốc độ dẫn truyền của dây thần kinh.
Sau khi thực hiện đo điện cơ, thân nhiệt người bệnh có thể sẽ hơi tăng, hoặc nơi kim châm sẽ có vết bầm tím, tuy nhiên vết này sẽ mờ sau vài ngày. Kết quả khảo sát sẽ giúp bác sĩ phân tích và đưa ra các chẩn đoán cho người bệnh. Người mắc các bệnh liên quan đến cơ sau đó có thể được điều trị bằng massage trị liệu, hoặc sử dụng ghế massage.